stroma ścieżka

Tego lata nie było samotnej wędrówki. Nie było żadnej wędrówki. Po skomplikowanym złamaniu nogi walczyłam. Fizycznie: o każdy krok. O zmniejszenie koślawości kolana (po operacji noga utraciła oś). O pierwszy kilometr. O pierwsze dziesięć. Mentalnie: z opiniami specjalistów („konieczna jest proteza kolana”, „takie złamanie się nie zrasta”, „przejdzie pani dwa kilometry i będzie pani wyć z bólu”). Przełom nastąpił w momencie, kiedy postanowiłam: BĘDĘ CHODZIĆ PO GÓRACH. Dwa kilometry, ale będę. I zobaczymy, jak z tym wyciem…

Pierwszy test, tatrzański, 10 miesięcy po wypadku, zaliczony. Pora na test z obciążeniem. No i zbliżają się moje urodziny. Piękna szóstka z przodu. Z dreszczem radości i niedowierzania zaczynam planować wyjazd w góry. A myślałam, że już nigdy w życiu… Przejście nie może być za długie. O, proszę bardzo: 10 km. Bez śpiwora i jedzenia. Lżej już nie można…

Bukuję spanie w Farfurni. To jedno z tych magicznych miejsc w Beskidzie Niskim. Piękny dom, poetyckie jedzenie, mili gospodarze. A w pobliżu dwie moje wielkie miłości: Cergowa i Petrus. Dojeżdżam do Iwonicza Zdroju. I w drogę! Emocje buzują! Koniec marca, dobra pogoda. Orteza na nodze. Schodzę do Lubatowej, przemierzam znajome uliczki, mijam sklep, gdzie zwykle rytualnie popijam kefir. Tym razem kupuję soczek. Jakoś to idzie. Noga działa dobrze, ale plecy i szyja już płaczą. Idę bardzo wolno. To przecież test.

Przepełzam przez Lubatową. Stromą drogą coraz wyżej, na przełęcz. Jest! Wreszcie profil Cergowej nad subtelną płowo-zielonkawą  płaszczyzną łąk. To marzec, trawy jeszcze śpią albo powoli się budzą. Ale śniegu już nie ma. Schodzę z przełęczy. Zbiera się na deszcz. Już Zawadka Rymanowska. Drewniane łemkowskie chaty, na łące pierwiosnki… Mogę iść skrótem przez łąki, ale wymaga to dość stromego wejścia i zejścia. Rezygnuję ze względu na kolano i pełznę dalej. Mam jeszcze ze dwa kilometry, kiedy zaczyna padać.  Kiedy docieram na miejsce, już leje. Wchłania mnie atmosfera tego domu, swojskie drewniane meble, ręcznie robiona ceramika, książki…Pożeram wspaniałą obiadokolację i zasypiam pełna emocji. Jutro Petrus!

Następny dzień to wigilia moich urodzin. Lało całą noc i nie chce przestać. Prognozy mówią, że ma przestać, tylko różnią się co do godziny. Ruszam. Deszcz mnie nie zatrzyma!

Decyduję się iść skrótem. Z Farfurni od razu przez łąki wzdłuż krawędzi lasu. Na drodze wielkie błoto, ale łąka jest nieco suchsza. Deszcz zmniejsza się. Dochodzę do miejsca, gdzie droga skręca w las. Ups… Droga jest po liftingu. Teraz to podwójny głęboki rów wypełniony szarym błotem o konsystencji śmietany. Po bokach piętrzą się stosy gałęzi i zwalone pnie. I ja mam się przez to rąbać? W ortezie i ze źle zrośniętą piszczelą??? Decyduję się trawersem dojść do szlaku. Przecież nie będę wracać… Trawers polega na przejściu przez łąki, pokonaniu stromego zbocza, strumienia, gęstych krzaków. Łapię drogę, która doprowadza mnie do szlaku. Pełna dumy wędruję dalej. Deszcz przestał padać, ale nadal pochmurno.

I… trafiam na pobojowisko. Gdzie ten szlak? Gąszcz zwalonych pni, gałęzie, kolejny podwójny rów ze śmietaną. I jeszcze jeden, i jeszcze… Nie mam ze sobą kompasu, próbuję utrzymać kierunek posługując się mapą i intuicją. Pokonuję pierwszy rów rzucając gałęzie na środek. Skok – udało się. Rąbię się przez stosy pni. Drugi rów, trzeci… Skaczę coraz odważniej. Przecież, u licha, ten obszar zrywki musi się skończyć! Wreszcie jar potoku. Czyli pokonałam tak nieduży kawałek? Ruszam dalej. Skok, wspinaczka po chybotliwych pniach… Idzie mi coraz lepiej. Docieram do miejsca, które wydaje mi się końcem zrywki… i widzę kolejne stosy gałęzi i rowy ze śmietaną. O szlaku mogę tylko pomarzyć. Patrzę na zegarek. Już dawno powinnam być na szczycie. Odpuszczam. Wracam próbując znaleźć mniej zniszczony  fragment lasu i zejść bokiem. Ale rowy ze śmietaną są wszędzie. Porządnie zmęczona docieram na skraj łąk.

Mam jeszcze trzy godziny do obiadokolacji. A więc – Kamianka, nieistniejąca wieś. Miejsce, z którego wywieziono rodowitych mieszkańców, Łemków – i żaden z nich nie powrócił. Tajemnicze, zarośnięte lasem. Ruszam. W butach sucho, ale od kolan w dół jestem pokryta grubą skorupą wilgotnej szaro-beżowej gliny. Liczne próbki mam tez na kurtce i plecaku, trochę we włosach. No dobra, wykruszy się. A ja będę mieć cudowny spacer.

Przechodzę znów obok Farfurni, potem przez przysiółek Abramów, gdzie straszą ruiny pegeeru i suche badyle barszczu Sosnowskiego. Resztki cmentarza. I z dreszczem emocji wchodzę do nieistniejącej wsi.

Droga co chwilę przekracza potok, dość wezbrany po deszczu. Hm, znowu skoki? Jak test, to test! Ale przynajmniej nie w rzadkim błocku.

Dolina rzeczywiście przepiękna. Mnóstwo starych drzew. Wierzby snują swoje opowieści. Jesiony, buki. I akacja… skąd się tu wzięła?! Skacząc pomagam sobie chwytem za gałąź i jeden z kolców zostaje mi na pamiątkę. Jest też błoto. Tym razem czarne jak smoła.

Pora wracać. Chwilę odpoczywam chłonąc dzikie piękno tej doliny. Czeka mnie jeszcze seria skoków przez potok. I… niespodzianka. Wracając dostrzegam z boku coś kolorowego. Papierki po cukierkach? Nie. Wawrzynek wilczełyko, rzadka roślina. O tej porze roku nie ma liści, tylko intensywnie różowe kwiaty. Pełna radości ruszam dalej. Cóż za prezent!

Już Farfurnia. Na oczach zdziwionych turystów zeskrobuję z siebie kilogramy wilgotnego błota w dwóch kolorach. Test zaliczony. A jutro Cergowa!

To miał być luźniejszy dzień. Poprzedni minął na wędrówce w deszczu przez grząskie błoto, chaszcze i rwące potoki. Oczywiście na ciężko. Na dodatek moje hiper-super buty turystyczne puściły na szwie. Czyli mimo membrany i tak wlewało mi się do środka. Dotarłam na miejsce, buty mokre, ale dusza szczęśliwa. Sucho i niebiański obiad. Czego więcej mogę pragnąć?

Rankiem wyruszam na ten luzik na lekko. Ma już nie padać, ale wszystko wokół porządnie mokre. Chaszcze i trawy rzetelnie podlane. Nocuję w Daliowej, Siedlisko Zakucie. Kilka ciekawych miejsc w zasięgu. Kusi mnie dolina Kamianki, nieistniejąca wieś kompletnie zarośnięta lasem. Ale mam dziurawe buty, a deszcz padał całą dobę. Decyduję się na widokową Banię Szklarską. Chcę znaleźć wejście ścieżką dydaktyczną. I stary łemkowski cmentarz w Szklarach. I może jeszcze zdążę zahaczyć o Kamiankę?

Wyruszam. Pochmurno, ale ma nie padać. Wędruję szosą w stronę Jaślisk, potem Traktem Węgierskim w górę. Nade mną krążą orliki krzykliwe. Poza tym cisza. Widoki coraz rozleglejsze. Mijam Szklary, wędruję stromo żwirową drogą w dół, potem w górę. Zagłębiam się w las. Chaszcze pomału wysychają. Ścieżka prowadzi coraz stromiej, przez krzaki dojrzałych jeżyn (tu oczywiście przystanek co chwila), aż na pokryty trawą szczyt.

Trawy falują. A przede mną znajome towarzystwo: potężny Petrus i jego młodszy brat Dił Szklarski. Charakterystyczny profil Cergowej. Ostra, Hyrowa, Siwce, Popowe Polany… Prawie wszystkie, poza Ostrą, schodzone moimi cierpliwym stopami.

Wychodzi wreszcie słońce. Kładę się i pogrążam w nicnierobieniu.

Po jakimś czasie chłód i cień .No tak, zbliża się niezła chmura. Góry nie czytały prognozy… Bania jak to bania, prawie nie ma drzew. Decyduję się zejść do schronu na przełęczy. Schodzę szybko, docieram do zrywkowej drogi wypełnionej po brzegi błotem o konsystencji śmietany. Na brzegach plątanina pokrzyw i zwalonych drzew. O nie, znowu zamoczę buty! To już lepiej zmoknąć, mam przecież kurtkę.

Wracam na szczyt. Okazuje się, że chmura popędziła na wschód. Polała Daliową i Jaśliska, do mnie deszcz nie dotarł. Zjadam coś i w dobrym nastroju schodzę poszukać cmentarza. Po drodze łania z małym, już podrośniętym, to przecież sierpień. Łania zmyka. Młode przez chwilę ma ochotę zapaść w trawy, potem decyduje się dołączyć do matki w kilku pięknych, długich susach, wybijając się z dwóch nóg naraz. Jak te gazele w Afryce…

Schodzę coraz niżej. Zero ścieżki, tylko zarośla, stare drzewa owocowe. Niewyraźne znaki namalowane rzadko na pniach. Jest! W niedużym lasku pośród pni majaczą kamienne krzyże. Półmrok i cisza. Hospody pomyłuj…

Płoszę jeszcze kozła. Oddala się, z irytacją poszczekując gardłowym głosem. Jest u siebie, a tu ktoś zakłócił jego spokój.

Podchodzę z powrotem trawiastym zboczem i łapię ścieżkę schodzącą na Szklary. To dziwna wieś: szczątki pegeeru i kilka bloków obwieszonych antenami satelitarnymi. Dzieciaki jeżdżą wokół na rowerach i hulajnogach, przyglądają mi się ciekawie.

Nie zdążę już na Kamiankę. Nie mam też ochoty wracać szosą. Postanawiam przejść łąkami do doliny potoku. Powyżej biegnie droga wprost na Daliową. Trzeba tylko przedostać się przez strumień otoczony wąskim pasmem lasu.

Schodzę na przełaj przez łąki. Na szczęście niedawno koszone, trawa trochę podrosła, ale da się iść. No i nie zepsuję nic rolnikom. Zdeptana wysoka trawa nie da się porządnie skosić.

Brzeg lasu otaczającego potok jest zbitą ścianą chaszczy: maliny, jeżyny, pokrzywy i młode drzewka. Nie chce mi się przez to rąbać. Próbuję kilka razy, wędrując wzdłuż ściany drzew. Las ma swoje półwyspy i zatoki, trasa wydłuża się coraz bardziej. W jednym miejscu udaje mi się przepchnąć przez krzaki, ale jar potoku jest tak stromy i głęboki, że odpuszczam. Po drodze widzę jeszcze kilka saren.

I nagle… cud!  Coś sporego i brązowego wskakuje na drzewo tuż przede mną. Obejmuje pień łapami i patrzy na mnie nieufnie. Brązowa sierść, żółtawy śliniaczek pod brodą. Pyszczek kocio-miśkowaty. Kuna leśna w całej okazałości!. Patrzymy na siebie z bliska. W końcu zwierzę dość niezdarnie wspina się po cienkim pniu. Chwilę buja się niepewnie na wiotkich gałązkach i przeskakuje na drzewo po drugiej stronie wąwozu. Schodzi niżej i patrzy na mnie z tryumfem: no i co mi teraz zrobisz? Złazi na ziemię, oddala się w las, wciąż zerkając nieufnie, czy nie przeskoczę przez wąwóz w ten sam sposób.

Pełna radości wycofuję się na łąki. Dla tego widoku warto było wpakować się w gęstwinę!

Meandruję dalej. Zaczynam czuć zmęczenie. Widzę szosę, która kusi: przestań się wygłupiać, wracaj!

O nie! Pokonuję mniejszy jar bocznego dopływu. Porządnie już zmęczona wspinam się łąkami. Wreszcie docieram do głównego potoku. Płynie głębokim jarem. Strome ściany ze skośnie ułożonych szarych łupków: flisz karpacki w całej okazałości. Pokonuję śliskie łupki i chaszcze powyżej. Znów łąka. Podchodzę pełna nadziei. Gdzie ta droga?

Jeszcze kilkadziesiąt metrów w górę i… jest! Mam ją pod stopami. Biegnie kolejnym jarem głębokim na trzy metry. Strome ściany z łupków przetykanych mchem, gdzieniegdzie paprocie. Wszystko razem wygląda jak realizacja firmy zajmującej się nietypowymi aranżacjami zieleni. Zejść się nie da, można najwyżej zeskoczyć. Tu i tam widać ślady. Ale sarny i jelenie nie miały endoprotezy. Cofam się wzdłuż krawędzi, wreszcie znajduję zejście. Uff. Wędruję kamienistym szlakiem. Po jakimś czasie wąwóz wypłaszcza się. Jeszcze tylko kolejny skok przez potok – i pojawiają się domy. Daliowa.

A tam wita mnie piękny uśmiech pani domu i kolejne vege pyszności. Jestem w raju!

Znowu w drogę! Wyruszam z Puław do Zawadki Rymanowskiej. Niby niedaleko, ale dla człowieka „kręgosłupowo-bioderkowego” z pełnym bagażem to wyzwanie. Po wczorajszej wyrypie po zboczach Bukowicy plecy mówią mi, że im się nie podoba. No dobra. Pójdę najłatwiej, jak się da. Drogami, żadnego rąbania się przez krzaki. Może jakiś stop?

Okazja nadarza się od razu. Żegnam się z miłą gospodynią, schodzę na podwórko. Starszy pan przy samochodzie, członek rodziny, szykuje się do odjazdu razem ze starszą swoją panią. Mogą podwieźć mnie kawałek, 4 kilometry. „Ale po drodze wstąpimy jeszcze w jedno miejsce”. Jasne.

I nagle powiew historii. „Jedno miejsce” to nieduży budynek w Puławach Dolnych. A ludzie, którzy mnie podwożą, byli uczestnikami słynnego exodusu zielonoświątkowców z Czechosłowacji do Polski!

W latach 60 czeskie władze dosyć mocno utrudniały wszelkie przejawy kultu religijnego. Zielonoświątkowcom, Polakom zamieszkałym w tym kraju, zrobiło się zbyt duszno. Wiedzieli, ze w Beskidzie niszczeją opuszczone przez Łemków wsie. I zaczęli starania, żeby się tam przenieść. I oto rozmawiam z ludźmi, którzy tego doświadczyli!

-Tu nie było nic – mówi gospodarz – Wszystko zburzone albo rozebrane na budulec. Postawiliśmy ten dom i mieszkaliśmy tu w cztery rodziny. Nikt z nas nie był rolnikiem. Uczyliśmy się hodować krowy i świnie, uprawiać ziemię…

Z niedowierzaniem oglądam niewielki budynek. Cztery rodziny? Teraz będzie tu izba pamięci i miejsce spotkań. Niedługo uroczyste otwarcie.

Jedziemy dalej – już nasze rozstaje. Mili gospodarze jadą na Rymanów, a ja zasuwam szosą w stronę wsi Wisłoczek. I już upał.

W Wisłoczku z radością dostrzegam zmiany. To kolejna zielonoświątkowa wieś. Niektóre domy odnowione, piękny plac zabaw i wiata nad rzeką. Wszędzie wielkookie, brązowo-łaciate krowy, to jedno się nie zmieniło. Wędruję smażąc się w upale, coraz stromiej i coraz wyżej.

Na bezleśnym zboczu ponad Wisłoczkiem rozległa panorama. Dił Szklarski, Petrus, Dalnia Góra… I ten nieśmiertelny, przekoszony stożek. Cergowa, moja miłość. W dole wieś Królik Polski jak rozsypane kolorowe klocki.

Zalegam w cieniu i dzwonię do Michała z Farfurni. To kolejne kultowe miejsce, mam tam nocować dzisiaj. Wieś Zawadka Rymanowska.

-Jestem w drodze. Będę pewnie około siedemnastej. I – zachłystuję się – widzę Cergową! Ale dla Was to pewnie bułka z masłem!

– Ja też ją widzę – mówi Michał. Mam świadomość, że z dwóch różnych stron patrzymy na tę samą górę. A oprócz nas jeszcze pewnie wiele innych osób…

Ruszam dalej. Trzeba zejść na Królik, kierując się jak najbardziej w lewo. Nie chcę tuptać w upale przez całą wieś! No to ścinam. Skręcam w polną drogę, potem w drugą. Upał nie odpuszcza. Zaczyna mi się krystalizować wizja zimnego kefiru. Królik to spora wieś, powinien być tu sklep.

Ups… Droga, którą schodzę, jest przegrodzona sznurem z tabliczką: TEREN PRYWATNY. WSTĘP WZBRONIONY. Skręcam w lewo w niezbyt wyraźną ścieżkę, potem w drugą. Jakoś zejdę na ten Królik. A może: tego Królika?

Pokonuję potok i oto jestem w sadzie. Ule, pszczoły leniwie brzęczą w upale. Pomiędzy drzewami owocowymi cudeńko: prawdziwy kiosk Ruchu z dawnych lat. Wersja lux, ten przeszklony.

W cieniu brodaty koleś popija piwo. Na mój widok zrywa się zdumiony.

– Dzień dobry! Przepraszam za wtargnięcie na teren, ale tak mnie droga przyprowadziła… Jak najlepiej zejść tak, żeby wyjść koło kościoła?

– Najszybciej potokiem. Ale – tu pogardliwy rzut oka na moje buty – w TYM nie da pani rady. Lepiej podejść w górę, drogą w lewo, a potem w dół.

Chyba obraził moje hanwagi. Ja nie dam rady???

– A nie mogę od razu w lewo? – pytam. Nie chce mi się znowu podchodzić.

– Można w lewo. Ale jeśli boi się pani pszczół, one wyczują to i zaatakują.

Ze wszystkich stworzeń obawiam się tylko ludzi. Żegnam się i ruszam przechodząc tuż koło uli. Pszczoły mądrale wiedzą, że się nie boję i pozostają przy sennym, leniwym brzęczeniu.

Przeskakuję potok (rzeczywiście głęboki, do hanwagów nalałoby się od góry), schodzę coraz bardziej wyraźną drogą. I po chwili już jestem w centrum wsi. Piękny drewniany kościół. Upał kosmiczny. Kefir!!!

Jest i sklep. Kefir i świeże bułki. Wspaniały parasol dający cień i zabawne dziecięce krzesełka wokół stołu. Chyba pochodzą ze szkoły, która jest tuż za płotem. Przy piwie, lodach i coli mają drugie życie. Nasłuchają się też trochę innych tekstów…

Rozsiadam się wygodnie, delektuję się chwilą oraz kefirem. Pyszności!

Trzeba ruszać. Mogę dojść do Zawadki przez góry wchodząc drogami i ścieżkami na Dalnią Górę i potem chaszczując. Ale nadal jestem mało bojowa. Jeśli ktoś mnie podrzuci na Przełęcz Szklarską, mam stamtąd wygodne zejście, które w dodatku znam. Dziś moje plecy nie życzą sobie dłuższej trasy.

Na szosie próbuję łapać stopa, ale bez powodzenia. Ruszam na piechotę szosą w stronę przełęczy. Wychodzę ze wsi…

Och! To dlatego nie udało mi się nic zatrzymać! Po prostu trzeba było, żebym dotarła na piechotę aż tutaj. Dawno temu była tu wieś, Królik Wołoski, zamieszkała wyłącznie przez Łemków. Mieszkańców zwiały wiatry historii. Budynki rozebrano. Po wsi pozostał tarasowaty układ łąk, dwie czy trzy kapliczki i ONA. Piękna, murowana, na wpół zrujnowana cerkiew, ukryta w kępie drzew.

Podchodzę. Cerkiew walczy o przetrwanie. Piękne kamienne mury, dach zardzewiały, ale kompletny. Szyby w oknach pozostały. A w środku rusztowania, nowy strop ze świeżych desek! Będzie odnowiona! Na cmentarzu obok ktoś wykosił pokrzywy i pięknie wyremontował dzwonnicę.

Pełna radości ruszam dalej. Przede mną zarąbiste podejście pod Przełęcz Szklarską. Jestem zdeterminowana, więc od razu łapię stopa. Słuchając opowieści o niedźwiedziu wygodnie docieram na przełęcz. Otóż na początku kwietnia miś siedział na środku szosy. Pozwolił zrobić sobie serię zdjęć i oddalił się bez pośpiechu…

Dziękuję za podwózkę i też się oddalam. Przełęcz Szklarska słynie z widoków. Bania Szklarska, kosmaty Dił, za nim Petrus. Góra Siwce, przez którą zaraz przejdę. Popowa, Dalnia i wszystkie ich towarzyszki.

Ruszam pośród falujących traw. Lekki wiatr, upał jakby nieco mniejszy. Wchodzę miękko w pejzaż. Góry jak znajome twarze. Na trawiastych zboczach pojedyncze, malownicze drzewa. Znam tę trasę, wiem, że po dojściu do przełęczy trzeba iść łąką mając nieduży lasek po prawej stronie. W dole dzika dolina Kamionki, kolejnej zapomnianej wsi, w dodatku zarośniętej lasem. Kiedyś się tam wybiorę poszukać śladów przeszłości. Nad nią ciemny, skłębiony Dił Szklarski.

Dolina otwiera się jak książka. Schodzę. Już widać klockowate budynki, pozostałości PGR.  W tle Petrus, pojawia się grzbiet Chyrowej. Schodzę do drogi. Są i złowieszcze badyle barszczu Sosnowskiego. Wysokie na trzy metry suche baldachy. Ale liście wokół zielone, można nieźle się poparzyć. To już przysiółek Abramów, górna część wsi Zawadka. Pokrzywy, rozpadające się budynki, zardzewiałe pojazdy. I wszechobecny barszcz. Syndrom opuszczenia, ale gdzieś w tym wszystkim toczy się życie. Pies szczeka, dym leci z komina, pasą się krowy…

Wędruję w tym stadium zmęczenia, które graniczy z euforią i zadowoleniem. Wszystko płynnie się łączy w senne, upalne popołudnie. Już boczna droga. I okazały drewniany dom, za nim sad. Zrelaksowani rodzice na leżakach. Z sadu za domem dobiega śmiech i wesołe okrzyki dzieci, nad którymi nareszcie nikt nie sterczy krzycząc: uważaj!!!

Zdejmuję plecak. Uff! Psina rozłożona na fotelu przy wejściu wita mnie przyjaznym spojrzeniem i kiwnięciem ogona. Farfurnia.

To miało być spełnione marzenie. Tęsknię za wędrowaniem tam, gdzie oczy poniosą. I spaniem tam, gdzie akurat przyjdzie mi chęć. Oczywiście trzeba mieć namiot, śpiwór, palnik… Tu lekki problem. Pan doktor wygenerował, że mam nosić do 5 kilo. Oczywiście przekraczam ten limit, ale plecy już płaczą. Czasem całkiem głośno. Więc grzecznie śpię po kwaterach i marzę o spaniu-byle-gdzie…

Tej wiosny jest szansa! Mam Szerpę, a raczej Szerpankę. Jedzie ze mną Buga, moja córka, studentka. Ruszamy w Góry Leluchowskie zwane też Czerchowskimi. To zakątek zapomniany przez wszystkich. Niby Beskid Sądecki, ale odludny i dziki. Kiedyś mieszkali tu Łemkowie, zostało po nich kilka pięknych cerkwi. Między innymi ta w Dubnem. Zobaczyłam jej zdjęcie na wystawie amatorskiej fotografii. I już wiem: chcę tam być! Zobaczyć ją na własne oczy.

Jest początek czerwca. Ruszamy wcześnie rano. Z przygodami docieramy do Muszyny. Przygody polegają głównie na trudności w dostaniu się na pokład autobusu Kraków-Muszyna. Mimo, że mamy od dawna kupione bilety, z trudem udaje nam się znaleźć miejsca. Autobus pełen ludzi. Dziki upał, zero klimatyzacji. Uff, wreszcie Muszyna! Ostatnie zakupy i w drogę.

Idziemy grzbietem, który wznosi się coraz bardziej. Piękny las bukowy, gdzieniegdzie polany. Ludzi brak. Buga rwie do przodu. Ja czuję coraz większe zmęczenie. Tej nocy spałam tylko 3 godziny. Nie udało mi się zasnąć ani w pociągu, ani w zatłoczonym i hałaśliwym autobusie. Ale jakoś pełznę. Wszystko mamy ustalone. Rozbijemy się gdzieś przed Dubnem. Na mapie widać wyraźnie boczny dopływ potoku i ścieżkę wzdłuż niego. Rozbijemy się na łące nad strumieniem. Lubię „byle gdzie”, ale lubię też umyć się przed spaniem. Na zabraną przez Bugę paczkę wilgotnych chusteczek patrzę z lekką pogardą.

Schodzimy z grzbietu. Już późne popołudnie. Rozglądam się czujnie. Ani bocznego potoku, ani ścieżki. A wieś właśnie się zaczyna. W końcu pojawia się boczny strumyk, ale jakiś mało wyraźny, pełno pokrzyw.

Nagle widzimy cerkiew w ciepłym świetle późnego popołudnia. Rzeczywiście jest niezwykła, drewniana, wtulona w trawiaste zbocze, pięknie wkomponowana w wysokie drzewa.

Podziwiamy ją, ale co z naszym spaniem? Słońce już nisko, a moje plecy lamentują. Nie mówiąc już nic o ciele, które po upalnym dniu marzy o myciu.

Dwa domy za cerkwią już granica. Nie będziemy przecież spać na Słowacji…

-Pójdziemy w górę – decyduje Buga – i rozbijemy się gdzieś pod lasem.

Wspinamy się po zboczu w wysokiej trawie. Cerkiew widziana z góry jest jeszcze piękniejsza. Ale słońce już bardzo nisko. Szukamy – wszędzie za stromo. Piękna, kwitnąca łąka, ale pochyłość za duża. A w lesie chaszcze. Wreszcie już całkiem wysoko, znajdujemy w miarę płaski kawałek łąki. Protestuję, że nie ma strumienia. A moje mycie?

Buga tłumaczy, że zaraz będzie ciemno. No dobra, rozbijamy namiot. Buga do garów,  ja ćwiczę jogę próbując uspokoić górną część pleców. Lewa noga też rozrabia. Przez wiele lat z powodu zwyrodnienia prawego biodra była moją główną nogą. Ostatnio dość głośno komunikuje, że ma tego dość!

Po kolacji ruszam w dół. Nie odpuszczę mycia! Zabieram ręcznik, mydło i na wszelki wypadek czołówkę. Schodzę i schodzę. Niemal w zupełnej ciemności docieram do strumyka. Otaczają go pokrzywy i krowie placki. O, nie!

Wracam brudna. Buga patrzy na mnie z politowaniem. Wschodzi wielki księżyc. Wycieram się chusteczkami stojąc nago pośród wysokich, falujących traw. Świerszcze grają, kwiaty pachną. Jestem czysta! Wsuwam się do śpiwora.

Tej nocy też nie mogę zasnąć. Zakładam wszystko, co mam, ale trzęsę się z zimna. Mój śpiwór, wystarczający w Chorwacji, jest zbyt cienki na polskie góry. Bark, szyja i noga też cały czas do mnie mówią… Leżę i nasłuchuję. Mimo zmęczenia porywa mnie magia czerwcowej nocy. Odzywają się sowy, słychać tupoty i szelesty nocnych stworzeń. Kozioł podchodzi całkiem blisko i szczeka gardłowym głosem, niemal ocierając się o namiot. Kiedy w hukanie sowy wplata się głos kukułki, widzę, że ciemność zmienia barwę, blednie. Wychodzę na poranną praktykę jogi. Mgła. Namiot jakby frunął po zboczu. Drzewa w pobliżu jak nierzeczywiste duchy.

A potem wybucha słońce. Mgła znika i od razu robi się upał. Zwijamy się, jemy śniadanie. Z całym dobytkiem schodzimy w dół. Fotografuje jeszcze cerkiew w ostrym świetle poranka.

Uzupełniamy zapas  wody w jednym z domów i w drogę! Przed nami Wojkowa, dawna łemkowska wieś. Upał już nieziemski. Ale co tam! W razie czego mamy jeszcze pół paczki chusteczek.

Jestem uparta. Zauroczył mnie odcinek czerwonego szlaku, który biegnie szczytami Danii, Polany i Łysej Góry. To niezwykły grzbiet, dziki, ale chwilami widokowy. Z jednej strony przebłyskuje dolina, w której leży wieś Łysa Góra. Z drugiej – piętrzy się niezwykła, ciemna i skłębiona góra Kamień. Skrywa mroczną tajemnicę. Tam rozstrzelano Żydów z okolicy, ponad tysiąc osób… Dlatego góra marszczy posępnie czoło. Od pasma Danii dzieli ją głęboko wcięta dolina Wisłoki.

Za pierwszym razem przeszłam tędy spiesząc się, pełna obaw, jak moja sforsowana noga pokona strome i długie podejście. I co na to moje plecy?

Rok później musiałam skrócić wędrówkę. Trzeba było wrócić wcześniej i pożegnać bliską mi osobę. Do trzech razy sztuka! Teraz przejdę tę trasę bez pośpiechu. Nie będę spać w  Kotani, tylko w Mrukowej. Odległość podobna, ale nie ma bandyckiego podejścia na górę Kamień.

Wyruszam z Chyrowej tuż po ósmej rano, pełna podziwu dla własnej dyscypliny. Wszystko zdążyłam zrobić: poćwiczyć jogę, zjeść śniadanie, pogadać z sympatycznym Niemcem, którego coś zaniosło w polskie góry. Wciąż podziwiając siebie wspinam się na grzbiet. Chaszcze mokre po nocnym deszczu. Szlak oznaczony słabo, a chwilami wcale. Co tam! Przeszłam tędy bez problemów dwa lata temu!

Wędruję, błoto mlaszcze pod butami. Po nocnym deszczu niebo wciąż pochmurne. Wciąż podziwiam swoje tempo i dyscyplinę.

Nagle… odnotowuję, że przedzieram się przez chaszcze gęstsze niż zwykle. I że dawno nie widziałam już znaków. Wyciągam mapę. Widzę plątaninę nieoczywistych dróg schodzących z grzbietu na obie strony. Hm, chyba zeszłam ze szlaku. Ale gdzie jestem? Niebo pochmurne, zero słońca. Nie ma mowy o zorientowaniu mapy. Miałam kupić kompas, ale odpuściłam, mam przecież GPS w telefonie. Tylko mój telefon jest w podeszłym wieku, nie ma ochoty wczytać mapy…

Próbuję starą metodą cofnąć się po własnych śladach. Docieram do szczytu z niedużą polanką. Oczywiście nie ma go na mapie. Prowadzą stamtąd dwie wyraźne drogi. Na żadnej z nich nie ma znaków. Reszta to kłębiące się chaszcze i niewyraźne ścieżki. Gdzie ja, u licha, jestem?

Krążę wokół szczyciku. Czas płynie. Sprawdzam jedną i drugą drogę. Mogę oczywiście zejść każdą z nich. Ale wtedy mogę nadłożyć drogi, a moje mniemanie o umiejętnościach orientacji legnie w gruzach. Wreszcie promyk słońca! Udaje mi się zorientować mapę! Wygląda na to, że chaszczując w zamyśleniu minęłam szczyt góry Polana i schodzę gdzieś na Myscową.

Słońce znika. Ale mam już pojęcie o kierunkach. Chaszczuję uparcie po stromym zboczu. Tu gdzieś powinien być szlak!

I nagle… fatamorgana? Widzę kiwającą się rytmicznie postać zgarbionego nastolatka w kamizelce odblaskowej. Z telefonu płynie muzyczka, coś w rodzaju rapu. Jest szlak!

Koleś znika za zakrętem. Przywidziało mi się? Nie, idą dwaj następni. Obcokrajowcy, jeden mówi po angielsku. Wie, że idą na szczyt góry Polana. Super! Ale chaszczując mogłam go minąć wierzchołek. Wtedy zacznę się cofać. Słońca nadal nie ma.

– A skąd idziecie? – pytam. Jeśli poznam nazwę miejscowości, ustalę kierunek. Proste!

Śmieje się. – Och, całkiem spoko miejsce! Kate? Katrina? Nasz przewodnik wie, jest gdzieś z przodu!

Miejscowości nie pamięta. Dziękuję im, ruszają.

Analizuję jeszcze raz mapę. Jeśli zbocze mam z lewej, to minęłam główny szczyt. Zakładam, że tak się stało i ruszam. Już nie bujam w obłokach. Czas też mam średni… Błądzenie kosztowało mnie sporo sił i prawie dwie godziny.

Teraz już pilnuję znaków. Nie jest to łatwe. Niektóre są ledwo widoczne, a część drzew wycięto. Schodzę wreszcie na przełęcz. Ufff, jednak idę w dobrą stronę.

Zjadam coś pospiesznie na widokowych polanach pod Łysą Górą i ruszam dalej. Mój dobry czas i mniemanie o sobie diabli wzięli.

Dopiero teraz wychodzi słońce. Upał. Nie mogło być tak wcześniej?

Odpoczywając w cieniu kombinuję. Może mogę trochę poprawić opinię na swój temat? I przy okazji zaoszczędzić trochę czasu. Plecy już zaczynają płakać, a do Mrukowej jeszcze daleko.

Zerkam na ciemną, piętrzącą się górę Kamień. Nie tym razem, Góro! Ale jeszcze się spotkamy!

Wymyślam skrót: boczną ścieżką na Grzywacką Górę, potem trasą rowerową na wieś Kąty. Kawałek szosą, kładką przez Wisłokę i bocznymi drogami przez Brzezową do Mrukowej. Super, może łatwo się zamyślam, ale kombinować umiem!

Wychodzę z lasu. Przede mną piękna panorama: rozległa dolina Wisłoki, wieś Kąty… Widać moją trasę: barwne łąki w bocznej dolinie, wijącą się Wisłokę, Brzezową, nawet Mrukowa przebija w oddali! Z lewej poważna góra Kamień. W tle ciemne kształty gór: Kolanin, Świerzowa, Magura Wątkowska…

Uciszam tego ludzika we mnie, który woła: ojej, jak daleko! Nie dasz rady! Zarzucam plecak, skręcam w stronę Grzywackiej Góry. Na szczycie piętrzy się dziwna konstrukcja. Okrągły biały słup, dookoła wiją się strome kręcone schodki, kończy się to czymś w rodzaju bocianiego gniazda na szczycie masztu. Wygląda to jak scenografia z planu ze starego filmu science-fiction. Na dodatek zwieńczone krzyżem…

Zwalczam pokusę, żeby wdrapać się na wieżę i ruszam. Schodzę w pejzaż jak w obraz, stromą ścieżką rowerową, którą przy okazji wiedzie droga krzyżowa.

W Kątach uderza we mnie wściekły upał. Mam już niewiele wody. Rozważam pójście do sklepu, ale to nie po drodze. Dodatkowe dwa kilometry szosą, nie! Wstąpię do jakiegoś domu i poproszę o kranówkę. Albo studniówkę…

Kąty to duża wieś, ale nikt nie pomyślał o zrobieniu chodnika. Idę główną szosą, nad uchem ryczą samochody. Upał jak w Afryce. Mam dość! Zaraz poproszę o wodę.

I nagle… cud! Wsi nie stać na chodnik, ale jest tu drugi sklep! Przed nim, jak trzeba, wygodny stół i ławki. Kocham Kąty!

Po chwili siedzę wygodnie w cieniu pod sklepem, sączę zimny kefir. Jestem w niebie!

Pokrzepiona ruszam dalej. Nadal straszny upał, ale mam zapas wody. I zaraz zejdę z tej cholernej szosy. Na mapie ścieżka rowerowa przechodzi przez Wisłokę. Musi być tu kładka! I jest.

Z niedowierzaniem oglądam coś w rodzaju wąskiego wiszącego mostu rodem z Himalajów. Spróchniałe deski, całość wisi na zardzewiałych łańcuchach. Pod spodem nie ma przepaści, ledwie parę metrów do płynącej leniwie Wisłoki, ale spaść można. No trudno, ruszam.

Po chwili jestem już na szosie w bocznej dolinie. Kiedy skończy się ten upał??? Ciągle jakieś pagórki, stromo w górę, stromo w dół… Zaczyna się wieś Brzezowa. Próbuję łapać stopa, ale bez powodzenia. Chyba za bardzo śmierdzę i kierowcy to czują… Wieś ciągnie się przez kolejne kilometry. Szkoła, kościół, po cholerę tyle domów?

Włażę pod kolejna górkę smażąc się w upale, kiedy pojawia się facet. Widać, że pracuje fizycznie, ogorzała twarz, spłowiałe od słońca włosy, wąsy. Trochę przynapity. Prowadzi rower, a może to rower prowadzi jego?

– Dzień dobry, pani ładna. Ludzie chodzą ulicami… – i patrzy na mnie pełen pijackiej zadumy.

Tak – odpowiadam – chodzą. Do widzenia!

Wypełzam z wsi. Ufff, nieco chłodniej! W szczerym polu wreszcie tabliczka: Mrukowa. Wsi nie widać, ale jest przynajmniej napis…

Do wsi docieram po kolejnych dwudziestu minutach. Jeszcze pytam o drogę. I wreszcie staję przy furtce, gdzie wita mnie szczekaniem sympatyczny pies Piorun.